Nauka i technika w dobie globalizacji
DOI:
https://doi.org/10.14394/filnau.2019.0006Słowa kluczowe:
ideal of scientific knowledge, science, technology, technoscience, globalization, Stefan AmsterdamskiAbstrakt
This article discusses various accounts of science and technology as well as their interrelations. The traditional approach to science and technology in the classical philosophy of science is contrasted with a relatively new approach rooted in reconstructions of laboratory practices. Subsequently, both approaches are considered in the context of globalization. The analysis of globalization licenses the claim that any reliable science and technology studies must allow for Stefan Amsterdamski’s concept of the ideal of scientific knowledge.
Bibliografia
Afeltowicz Ł. (2011), Laboratorium w działaniu. Innowacja technologiczna w świetle antropologii nauki, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Agazzi E. (1997), Dobro, zło i nauka. Etyczny wymiar działalności naukowo-technicznej, tłum. E. Kałuszyńska, Warszawa: Oficyna Akademicka OAK.
Ajdukiewicz K. (1985), Wartość nauki [w:] Język i poznanie, t. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 314-316.
Amsterdamski S. (1983), Między historią a metodą, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Amsterdamski S. (1993), Filozofia nauki i socjologia wiedzy [w:] Racjonalność współczesności. Między filozofią a socjologią, H. Kozakiewicz, E. Mokrzycki, M. J. Siemek (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 319-334.
Baird D. (2004), Thing Knowledge. Philosophy of Scientific Instruments, Berkeley: University of California Press.
Bhaskar R. (2008), A Realistic Theory of Science, London-New York: Routledge.
Bińczyk E. (2012), Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Buksiński T. (2001), Moderność, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Buksiński T. (2006), Współczesne filozofie polityki, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Carrier M., Nordmann A. (2011), Science in the Context of Application. Methodological Change, Conceptual Transformation, Cultural Reorientation [w:] Science in the Context of Application, M. Carrier, A. Nordmann (eds.), Dordrecht: Springer, 1-7. https://doi.org/10.1007/978-90-481-9051-5
Davidson D. (1980), Essays on Actions and Events, Oxford: Oxford University Press.
Dusek V. (2011), Wprowadzenie do filozofii techniki, tłum. Z. Kasprzyk, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Feenberg A. (1991), Critical Theory of Technology, New York: Oxford University Press.
Franklin A. (1986), The Neglect of Experiment, Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511624896
Galison P. (1987), How the Experiments End?, Chicago: The University of Chicago Press.
Giere R. N., Moffatt B. (2003), Distributed Cognition. Where the Cognitive and the Social Merge, "Social Studies of Science" 33(2), 301-310. https://doi.org/10.1177/03063127030332017
Habermas J. (1999), Teoria działania komunikacyjnego, tłum. A. M. Kaniowski, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hacking I. (1983), Representing and Intervening. Introductory Topic in the Philosophy of Science, Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511814563
Hacking I. (1992), The Self-Vindication of Laboratory Sciences [w:] Science as Practice and Culture, A. Pickering (ed.), Chicago-London: The University of Chicago Press, 29-64.
Hacking I. (1994), Eksperymentowanie a realizm naukowy, tłum. D. Sobczyńska [w:] Nowy eksperymentalizm. Teoretycyzm. Reprezentacja, D. Sobczyńska, P. Zeidler (red.), Poznań: WN IF UAM, 9-30. Heidegger M. (1977), Pytanie o technikę, tłum. K. Wolicki [w:] M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć, Warszawa: Czytelnik, 224-255.
Horwich P. (1982), Three Forms of Realism, "Synthese" 51(2), 121-202. https://doi.org/10.1007/BF00413827
Jodkowski K. (1989), Kontemplacyjny versus performacyjny model wiedzy a Feyerabendowska krytyka nauki (miejsce nauki w hierarchii wartości różnych tradycji i form życia), "Studia Filozoficzne" 10(287), 99-113.
Knorr-Cetina K. D. (1992), The Couch, the Cathedral, and Laboratory. On Relationship between Experiment and Laboratory in Science [w:] Science as Practice and Culture, A. Pickering (ed.), Chicago-London: The Chicago University Press, 113-138.
Krimsky S. (2006), Nauka skorumpowana? O niejasnych związkach nauki i biznesu, tłum. B. Biały, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Laudan L. (1985), A Confutation of Convergent Realism [w:] Scientific Realism, J. Leplin (ed.), Berkeley: University of California Press, 218-249.
Lakatos I. (1997), Społeczna odpowiedzialność nauki [w:] Pisma z filozofii nauk empirycznych, tłum. W. Sady, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 362-366.
Lorenz K. (2009), Kant's Doctrine of the A Priori in the Light of Contemporary Biology [w:] Philosophy after Darwin. Classic and Contemporary Readings, M. Ruse (ed.), Princeton: Princeton University Press, 231-347.
Nersessian N. (2006), The Cognitive-Cultural Systems of the Research Laboratory, "Organization Studies" 27(1), 125-145. https://doi.org/10.1177/0170840606061842
Pickering A. (1994), After Representation. Science Studies in the Performative Idiom, "PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association" 2, 413-419. https://doi.org/10.1086/psaprocbienmeetp.1994.2.192953
Platon (2002), Teajtet, tłum. W. Witwicki [w:] Parmenides, Teajtet, Kęty: Wydawnictwo Antyk, 91-192.
Ramirez-Goicoechea E. (2006), Cognition, Evolution, and Sociality [w:] Evolutionary Epistemology, Language, and Culture. A Non-adaptationist, Systems Theoretical Approach, N. Gontier et al. (ed.), Dordrecht: Springer, 283-312. https://doi.org/10.1007/1-4020-3395-8_13
Sikora M. (2016), Pytanie o jedność nauki, Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Sismondo S. (1996), Science without Myth. On Constructions, Reality, and Social Knowledge, New York: State University of New York.
Such J. (2012), Czy nauki przyrodnicze i humanistyczne zmierzają do jedności [w:] Filozofia a sfera publiczna, P. Orlik, K. Przybyszewski (red.), Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 49-65.
Szubka T. (2001), Antyrealizm semantyczny. Studium analityczne, Lublin: RW KUL.
Thom R. (2006), O naukowości nauk humanistycznych, tłum. B. Baran [w:] Człowiek w nauce współczesnej, Kraków: Znak, 37-44.
Weber M. (1984), Etyka gospodarcza religii światowych, tłum. J. Prokopiuk, H. Wandowski [w:] M. Weber, Szkice z socjologii religii, Warszawa: Książka i Wiedza, 11-152.
Weber M. (1994), Etyka protestancka a duch kapitalizmu, tłum. J. Miziński, Lublin: Test.
Weber M. (2002), Gospodarka i społeczeństwo, tłum. D. Lachowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wierzbicki A. P. (2011), Technen: Elementy niedawnej historii technik informacyjnych i wnioski naukoznawcze, Warszawa: Instytut Łączności PAN.
Zeidler P. (2011), Czy alchemia była protochemią [w:] P. Zeidler, Chemia w świetle filozofii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 41-52.
Agazzi E. (1997), Dobro, zło i nauka. Etyczny wymiar działalności naukowo-technicznej, tłum. E. Kałuszyńska, Warszawa: Oficyna Akademicka OAK.
Ajdukiewicz K. (1985), Wartość nauki [w:] Język i poznanie, t. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 314-316.
Amsterdamski S. (1983), Między historią a metodą, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Amsterdamski S. (1993), Filozofia nauki i socjologia wiedzy [w:] Racjonalność współczesności. Między filozofią a socjologią, H. Kozakiewicz, E. Mokrzycki, M. J. Siemek (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 319-334.
Baird D. (2004), Thing Knowledge. Philosophy of Scientific Instruments, Berkeley: University of California Press.
Bhaskar R. (2008), A Realistic Theory of Science, London-New York: Routledge.
Bińczyk E. (2012), Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Buksiński T. (2001), Moderność, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Buksiński T. (2006), Współczesne filozofie polityki, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Carrier M., Nordmann A. (2011), Science in the Context of Application. Methodological Change, Conceptual Transformation, Cultural Reorientation [w:] Science in the Context of Application, M. Carrier, A. Nordmann (eds.), Dordrecht: Springer, 1-7. https://doi.org/10.1007/978-90-481-9051-5
Davidson D. (1980), Essays on Actions and Events, Oxford: Oxford University Press.
Dusek V. (2011), Wprowadzenie do filozofii techniki, tłum. Z. Kasprzyk, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Feenberg A. (1991), Critical Theory of Technology, New York: Oxford University Press.
Franklin A. (1986), The Neglect of Experiment, Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511624896
Galison P. (1987), How the Experiments End?, Chicago: The University of Chicago Press.
Giere R. N., Moffatt B. (2003), Distributed Cognition. Where the Cognitive and the Social Merge, "Social Studies of Science" 33(2), 301-310. https://doi.org/10.1177/03063127030332017
Habermas J. (1999), Teoria działania komunikacyjnego, tłum. A. M. Kaniowski, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hacking I. (1983), Representing and Intervening. Introductory Topic in the Philosophy of Science, Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511814563
Hacking I. (1992), The Self-Vindication of Laboratory Sciences [w:] Science as Practice and Culture, A. Pickering (ed.), Chicago-London: The University of Chicago Press, 29-64.
Hacking I. (1994), Eksperymentowanie a realizm naukowy, tłum. D. Sobczyńska [w:] Nowy eksperymentalizm. Teoretycyzm. Reprezentacja, D. Sobczyńska, P. Zeidler (red.), Poznań: WN IF UAM, 9-30. Heidegger M. (1977), Pytanie o technikę, tłum. K. Wolicki [w:] M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć, Warszawa: Czytelnik, 224-255.
Horwich P. (1982), Three Forms of Realism, "Synthese" 51(2), 121-202. https://doi.org/10.1007/BF00413827
Jodkowski K. (1989), Kontemplacyjny versus performacyjny model wiedzy a Feyerabendowska krytyka nauki (miejsce nauki w hierarchii wartości różnych tradycji i form życia), "Studia Filozoficzne" 10(287), 99-113.
Knorr-Cetina K. D. (1992), The Couch, the Cathedral, and Laboratory. On Relationship between Experiment and Laboratory in Science [w:] Science as Practice and Culture, A. Pickering (ed.), Chicago-London: The Chicago University Press, 113-138.
Krimsky S. (2006), Nauka skorumpowana? O niejasnych związkach nauki i biznesu, tłum. B. Biały, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Laudan L. (1985), A Confutation of Convergent Realism [w:] Scientific Realism, J. Leplin (ed.), Berkeley: University of California Press, 218-249.
Lakatos I. (1997), Społeczna odpowiedzialność nauki [w:] Pisma z filozofii nauk empirycznych, tłum. W. Sady, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 362-366.
Lorenz K. (2009), Kant's Doctrine of the A Priori in the Light of Contemporary Biology [w:] Philosophy after Darwin. Classic and Contemporary Readings, M. Ruse (ed.), Princeton: Princeton University Press, 231-347.
Nersessian N. (2006), The Cognitive-Cultural Systems of the Research Laboratory, "Organization Studies" 27(1), 125-145. https://doi.org/10.1177/0170840606061842
Pickering A. (1994), After Representation. Science Studies in the Performative Idiom, "PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association" 2, 413-419. https://doi.org/10.1086/psaprocbienmeetp.1994.2.192953
Platon (2002), Teajtet, tłum. W. Witwicki [w:] Parmenides, Teajtet, Kęty: Wydawnictwo Antyk, 91-192.
Ramirez-Goicoechea E. (2006), Cognition, Evolution, and Sociality [w:] Evolutionary Epistemology, Language, and Culture. A Non-adaptationist, Systems Theoretical Approach, N. Gontier et al. (ed.), Dordrecht: Springer, 283-312. https://doi.org/10.1007/1-4020-3395-8_13
Sikora M. (2016), Pytanie o jedność nauki, Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Sismondo S. (1996), Science without Myth. On Constructions, Reality, and Social Knowledge, New York: State University of New York.
Such J. (2012), Czy nauki przyrodnicze i humanistyczne zmierzają do jedności [w:] Filozofia a sfera publiczna, P. Orlik, K. Przybyszewski (red.), Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 49-65.
Szubka T. (2001), Antyrealizm semantyczny. Studium analityczne, Lublin: RW KUL.
Thom R. (2006), O naukowości nauk humanistycznych, tłum. B. Baran [w:] Człowiek w nauce współczesnej, Kraków: Znak, 37-44.
Weber M. (1984), Etyka gospodarcza religii światowych, tłum. J. Prokopiuk, H. Wandowski [w:] M. Weber, Szkice z socjologii religii, Warszawa: Książka i Wiedza, 11-152.
Weber M. (1994), Etyka protestancka a duch kapitalizmu, tłum. J. Miziński, Lublin: Test.
Weber M. (2002), Gospodarka i społeczeństwo, tłum. D. Lachowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wierzbicki A. P. (2011), Technen: Elementy niedawnej historii technik informacyjnych i wnioski naukoznawcze, Warszawa: Instytut Łączności PAN.
Zeidler P. (2011), Czy alchemia była protochemią [w:] P. Zeidler, Chemia w świetle filozofii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 41-52.
Pobrania
Opublikowane
2019-03-31
Jak cytować
Sikora, M. (2019). Nauka i technika w dobie globalizacji. Filozofia Nauki, 27(1), 121–138. https://doi.org/10.14394/filnau.2019.0006
Numer
Dział
Artykuły
Filozofia Nauki | ISSN 1230-6894 | e-ISSN 2657-5868